16. Kapitulli lidhur me fjalët e Allahut (te ala): “Kur t’u hiqet frika nga zemrat e tyre, ata do të pyesin njëri-tjetrin: “Çfarë tha Zoti juaj?” Engjëjt do të përgjigjen: “Të vërtetën! Ai është më i Larti, më i Madhi.”

Autor: Imam Muhammed bin Abdil-Vehab (v. 1206)

Shpjegues i librit: Imam Abdul-Aziz bin Abdullah bin Baz (v. 1420)

Shejkh-ul-Islam Muhammed bin Abdil-Vehab (rahimehullah) ka thënë:

1 – Allahu (te ala) ka thënë:

حَتَّى إِذَا فُزِّعَ عَن قُلُوبِهِمْ قَالُوا مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ قَالُوا الْحَقَّ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ

“Kur t’u hiqet frika nga zemrat e tyre, ata do të pyesin njëri-tjetrin: “Çfarë tha Zoti juaj?” Engjëjt do të përgjigjen: “Të vërtetën! Ai është më i Larti, më i Madhi.”1

2 – Është transmetuar në mënyrë autentike nga Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) se profeti ﷺ ka thënë:

”Kur Allahu merr vendim mbi qiell, engjëjt fillojnë të godasin me krahët e tyre nga nënshtrimi ndaj fjalëve të Tij. Është si një zinxhir në një shkëmb të lëmuar. Dhe kur frika [pas ringjalljes] ka lëshuar zemrat e tyre, ata do të pyesin [njëri-tjetrin]: ”Çfarë iu tha Zoti juaj?” – Dhe përgjigja është: ”Të vërtetën; Ai është më i Larti, më i Madhi. ”Ata që dëgjojnë fshehurazi (shejtanët) do ta dëgjojnë këtë dhe ata janë kështu njëri mbi tjetrit. Njëri prej tyre e dëgjon këtë dhe ia përcjell atij që është nën të i cili ia përcjell atij që është nën të deri sa të arrijë tek një magjistar ose një fallxhorë. Ndoshta një kometë e godet atë para se ai ta përcjell atë, dhe ndoshta ai e përcjell atë para se të goditet nga kometa. Përveç kësaj, ai ia shton njëqind gënjeshtra. Prandaj thuhet: ”A nuk tha ai në këtë dhe në atë ditë këtë dhe këtë?” Për shkak të fjalës që ai dëgjoi nga qielli, ai bëhet i besueshëm tek njerëzit.”2

3 – En-Nauas bin Sa’man (radijAllahu anhu) transmeton se i dërguari i Allahut ﷺ ka thënë:

”Kur Allahu dëshiron të shpallë diçka Ai flet. Atëherë engjëjt frikësohen jashtëzakonisht shumë nga Allahu (azze ue xhel). Kur banorët e qiellit e dëgjojnë këtë, ata i bien në sexhde Allahut. I pari që e ngre kokën është Xhibrili. Allahu i tregon atij nga shpallja atë që Ai dëshiron. Pastaj Xhibrili kalon pranë engjëjve. Për çdo qiell që ai kalon engjëjt e pyesin atë: ”O Xhibril! Çfarë tha Zoti ynë?” Xhibrili përgjigjet: ”Tha të vërtetën; Ai është më i Larti, më i Madhi. ”Pastaj të gjithë thonë atë që tha Xhibrili, ndërsa Xhibrili zbaton shpalljen sikurse e ka urdhëruar atë Allahu (azze ue xhel).”3

Shpjegimi

1 – Allahu (te ala) ka thënë:

حَتَّى إِذَا فُزِّعَ عَن قُلُوبِهِمْ قَالُوا مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ قَالُوا الْحَقَّ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ

“Kur t’u hiqet frika nga zemrat e tyre, ata do të pyesin njëri-tjetrin: “Çfarë tha Zoti juaj?” Engjëjt do të përgjigjen: “Të vërtetën! Ai është më i Larti, më i Madhi.”4

Me këtë kapitull autori deshi të refuzojë njerëzit që adhurojnë varre, statuja, engjëj dhe të tjerë. Ai sqaron se meqë engjëjt i frikësohen Allahut dhe dënimit të Tij nëse ata e kundërshtojnë urdhrin e Tij, atëherë si mund të meritojnë që ata të adhurohen karshi Allahut?

إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ

”S’ka dyshim se ata që po i adhuroni ju pos Allahut, janë të krijuar sikur ju (njerëzit janë më të përsosur). Thirrni pra ata, e le t’ju përgjigjen juve nëse thoni të vërtetën.”5

2 – Është transmetuar në mënyrë autentike nga Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) se profeti ﷺ ka thënë:

”Kur Allahu merr vendim mbi qiell, engjëjt fillojnë të godasin me krahët e tyre nga nënshtrimi ndaj fjalëve të Tij. Është si një zinxhir në një shkëmb të lëmuar. Dhe kur frika [pas ringjalljes] ka lëshuar zemrat e tyre, ata do të pyesin [njëri-tjetrin]: ”Çfarë iu tha Zoti juaj?” – Dhe përgjigja është: ”Të vërtetën; Ai është më i Larti, më i Madhi. ”Ata që dëgjojnë fshehurazi (shejtanët) do ta dëgjojnë këtë dhe ata janë kështu njëri mbi tjetrit. Njëri prej tyre e dëgjon këtë dhe ia përcjell atij që është nën të i cili ia përcjell atij që është nën të deri sa të arrijë tek një magjistar ose një fallxhorë. Ndoshta një kometë e godet atë para se ai ta përcjell atë, dhe ndoshta ai e përcjell atë para se të goditet nga kometa. Përveç kësaj, ai ia shton njëqind gënjeshtra. Prandaj thuhet: ”A nuk tha ai në këtë dhe në atë ditë këtë dhe këtë?” Për shkak të fjalës që ai dëgjoi nga qielli, ai bëhet i besueshëm tek njerëzit.” 

Profeti ﷺ e përmendi frikën dhe se si ajo më pas u largohet engjëjve, siç është përmendur në hadith. Pasi që t’u kthehet mendja ata thonë: ”Çfarë iu tha Zoti juaj?” – Dhe përgjigja është: ”Të vërtetën; Ai është më i Larti, më i Madhi.” Do të thotë, ata do t’ia thonë këtë njëri-tjetrit. ”Të vërtetën”, është për qëllim atë që Allahu ka thënë për këtë dhe atë. Kur Allahu merr një vendim mbi qiell engjëjt fillojnë të godasin me krahët e tyre nga nënshtrimi ndaj fjalëve të Tij. Është si një zinxhir në një shkëmb të lëmuar. Atëherë xhinët dëgjojnë fshehurazi atë që thonë engjëjt. Ata qëndrojnë njëri mbi tjetrin dhe ia përcjellin fjalët njëri tjetrit derisa i fundit prej tyre ia përcjell ato një magjistari apo një fallxhori. Ata sulmohen me kometë. Disa goditen para se të arrijnë tek magjistarët dhe disa goditen pasi që t’i kenë përcjellë fjalët. Kështu Allahu i sprovon robërit e Tij. Po të mos e kishte dëshiruar Allahu këtë, Ai nuk i kishte lejuar ata që të përgjojnë diçka. Pastaj këto fjalë arrijnë tek magjistari i cili i përzien këto fjalë të vërteta me njëqind gënjeshtra. Atëherë njerëzit fillojnë të flasin mes vete dhe të thonë se ai ia qëlloi një ditë. Për shkak të një fjale të vetme të vërtetë ata besojnë edhe në çdo gjë tjetër që ai thotë. Prandaj, nuk duhet të mashtrohesh nga këta njerëz. Nuk u duhet besuar atyre pasi që e vërteta e tyre rrjedh ose nga diçka materiale në këtë botë që i vjen nga shejtanët ose nga këta hajdutë që dëgjojnë fshehurazi. Prandaj është e detyrueshme që të mos dëgjohen ata edhe pse ata mund t’ia qëllojnë ndonjëherë.

3 – En-Nauas bin Sa’man (radijAllahu anhu) transmeton se i dërguari i Allahut ﷺ ka thënë:

”Kur Allahu dëshiron të shpallë diçka Ai flet. Atëherë engjëjt frikësohen jashtëzakonisht shumë nga Allahu (azze ue xhel). Kur banorët e qiellit e dëgjojnë këtë, ata i bien në sexhde Allahut. I pari që e ngre kokën është Xhibrili. Allahu i tregon atij nga shpallja atë që Ai dëshiron. Pastaj Xhibrili kalon pranë engjëjve. Për çdo qiell që ai kalon engjëjt e pyesin atë: ”O Xhibril! Çfarë tha Zoti ynë?” Xhibrili përgjigjet: ”Tha të vërtetën; Ai është më i Larti, më i Madhi. ”Pastaj të gjithë thonë atë që tha Xhibrili, ndërsa Xhibrili zbaton shpalljen sikurse e ka urdhëruar atë Allahu (azze ue xhel).”

Sam’an gjithashtu mund të lexohet si Sim’an.

Xhibrili gjithashtu mund të lexohet si Xhebrail. Ai është i pari të cilit i rikthehet vetëdija, sepse ai është engjëlli më fisnik dhe i dërguari i Allahut, mes Allahut dhe të dërguarve të Tij. Sa herë që ai kalon një qiell engjëjt e atij qielli e pyesin atë. Dëgjuesit hajdutë përgjojnë atë që thuhet mes engjëjve. Ndoshta ata mësojnë përmendësh diçka dhe ia përcjellin atë magjistarëve dhe fallxhorëve. Ndoshta ata digjen pa e përcjellë atë. Kjo është në vullnetin e Allahut.

Është e detyrueshme që të adhurohet vetëm Allahu. Asnjë engjëll, as i dërguar apo dikush tjetër nuk ka të drejtë që të adhurohet. Kjo dëshmon nënshtrimin e engjëjve dhe se ata i frikësohen Atij.

Ai që beson se një fallxhorë e di të fshehtën është kafir.

Hadithi konfirmon gjithashtu të folurit e Allahut dhe vullnetin e Tij dhe vlerën e engjëjve.

Hadithi dëshmon po ashtu se shejtanët përgjojnë fshehurazi. I tillë ishte rasti para profecisë së profetit ﷺ. Pas saj u morën veprime të ashpra kundër tyre. Pas vdekjes së tij ﷺ rifilloi përgjimi fshehurazi. Ndodhë që ata të goditen nga një kometë para se të dëgjojnë diçka dhe ndodh që ata goditen pas përgjimit.

---

1 Sebe 34:23.
2 Bukhari (7481).
3 Tabarani në ”Musnad-ush-Shamijjin” (591).
4 Sebe 34:23.
5 El-A’raf 7:194.