Kuptimi i fjalës së Allahut “Atij nuk i ngjan asgjë”

Imam Ibn Kethir ed-Dimeshkij (v. 774)

Burimi: Sherh Akidet et-Tahauijeh, fq. 154-155

Përktheu: Valdet Gashi

www.perlatmuslimane.com

Ehlus-Sunneti janë të pajtimit se askush nuk i ngjan Allahut, qoftë në qenien e Tij, në cilësitë e Tij apo në veprat të cilat Ai i bënë. Ngjasimin e Allahut me krijesat e Tij e refuzon Kurani, por edhe mendja e shëndoshë. Me atë që Allahu është i vetëm nuk cilësohet asnjë prej krijesave e as nuk i përafrohet asnjë në asgjë prej cilësive të Tij. Thotë Allahu i Lartësuar:

لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌوَهُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ

”Asgjë nuk i përngjason Atij dhe Ai është Gjithëdëgjuesi, Gjithëshikuesi.” 42:11

Pjesa e parë “Asgjë nuk i përngjason Atij.” është argument kundër atyre që thonë se cilësitë e Allahut i ngjajnë cilësive të krijesave të Tij, apo i shtrembërojnë ato. Ndërsa, pjesa e dytë “Ai është Gjithëdëgjuesi, Gjithëshikuesi.” është argument kundër atyre të cilëve i mohojnë në tërësi cilësitë e Tij.Kush i konsideron cilësitë e Allahut sikurse cilësitë e ndonjë prej krijesave të Tij, ai është ngjasues-mohues i cilësive të Tij. Ndërsa, ai i cili i konsideron cilësitë e ndonjë prej krijesave sikurse cilësitë e Allahut, ai është sikurse të nasarat në kufrin që ata e kanë bërë në këtë drejtim.

Ata të cilët kanë mohuar cilësitë e Allahut, thonë se ne nuk themi që Allahu ka fuqi, dije e jetë, ngase njeriu cilësohet me këto cilësi. Kjo gjë nënkupton se ne nuk guxojmë të themi se Allahu është i Përjetshëm (i Pafillim dhe Pambarim), i Gjithëditur, i Fuqishëm, sepse njeriu cilësohet me këto cilësi (ekzistencë, dije dhe fuqi). E njëjta gjë vlen edhe për cilësitë tjera: të dëgjuarit e Tij, të parit, etj.

Ndërsa, grupi tjetër janë të pajtimit me Ehlus-Sunnetin se Allahu ekziston, se Ai është i Përjetshëm (i Pafillim dhe Pambarim), i Gjithëditur, i Fuqishëm dhe Krijues, sepse këto nuk janë cilësi ngjasuese me ato të njerëzve, e të cilat duhet mohuar (kjo gjë nënkupton që ata mohojnë cilësitë tjera).

Në lidhje me pranimin e emrave dhe cilësive të Allahut ashtu siç kanë ardhur në shpallje, kemi argument nga vetë Kurani e sunneti dhe nga mendja e shëndoshë dhe për këtë shkak themi se nuk mund ta kundërshtojë këtë realitet asnjë njeri i mençur. Allahu (subhanehu ue te ala) e ka emëruar veten e Tij me emra, por edhe disa prej robërve të tij i ka quajtur po me ata emra. Gjithashtu, cilësive të veta i ka dhënë emra, por edhe disa prej cilësive të krijesave të Tij u ka dhënë emra të ngjashëm me ato të cilësive të Tij. Ndërsa, të emëruarit me emër të njëjtë, nuk do të thotë që edhe vetë ata janë të njëjtë me Allahun. Allahu e ka quajtur veten e Tij, El-Kajum (i Përjetshëm),  El-Haj (i Gjalli), El-Alim (i Gjithëditur), El-Halim (i Hirshëm), Er-Rrahman (i Mëshirshëm), El-Hakim (i Urtë), Es-Semi (Dëgjues), El-Melik (Sundues), etj. Ndërsa edhe disa prej robërve të Tij i ka quajtur me këta emra. Thotë Allahu:

يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ

“Ai e nxjerr të gjallin prej të vdekurit.” 6:95 dhe 30:19.

وَبَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ

“Dhe i dhanë lajmin e mirë për një djalë të dijshëm.” 51:28

فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ

“Dhe Ne i dhamë lajmin e gëzuar për një djalë të hirshëm (butë)!” 37:101

بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ

“…dhe është i Butë e i Mëshirshëm me besimtarët.” 9:128

فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا

“…dhe e bëmë dëgjues dhe pamës.” 76:2

وَكَانَ وَرَاءهُم مَّلِكٌ

“…sepse prapa tyre gjendej një sundues (mbret)…” 18:79

Pra, nuk i përngjan i gjalli të Gjallit, e as i dijshmi të Dijshmit, e as i hirshmi të Hirshmit, as i mëshirshmi të Mëshirshmit, as dëgjuesi Dëgjuesit, as sunduesi Sunduesit etj.