Fjalë nga dijetarët për të përkushtuarit ndaj prindërve

Imam Ebu Bekr Muhammed bin el-Uelid et-Tartushi (v. 520)

Burimi: Birr-ul-Uelidejnn, fq. 18-21

Përktheu: Valdet Gashi

www.perlatmuslimane.com

Është transmetuar nga Imam Maliku në “Muhtasarul-Xhami” se një njeri tha: “O Ebu Abdallah! Unë kam nënën, një motër dhe një grua. Çdo herë që nëna ime sheh se unë kam diçka, ajo më thotë mua që t’ia japi atë motrës time dhe kjo ndodh shumë shpesh. Nëse unë nuk ia jap atë asaj, ajo flet e lutet në të keqen time.”

Atëherë Imam Maliku tha: “Unë mendoj se ti nuk duhet ta zemërosh nënën tënde. Kurseje atë aq sa mundesh dhe fshehe prej saj atë që të takon ty.”

Njeriu tha: “Si të mund t’i fsheh kur ato janë me mua në shtëpinë time?”

Imam Maliku u përgjigj: “Unë mendoj se ti nuk duhet ta zemërosh atë. Duhet ta ruash nënën tënde që të mos zemërohet.”

Një njeri i tha Imam Malikut: “Babai im është në vendet  e Afrikës.  Ai më dërgoi një letër në të cilën më kërkon që të shkojë tek ai, ndërsa nëna ime më ndalon të shkojë. Çfarë duhet të veproj?” Imam Maliku u përgjigj: “Dëgjoje babanë tuaj dhe mos ji i pabindur ndaj nënës tënde!”

Është transmetuar se El-Lejthi urdhëroi t’i bindemi nënës, pasi që ajo ka të drejtë për dy të tretat e bindjes.

Mësuesi ynë dhe gjyqtari Ebul-Velid el-Baxhi ka treguar se si një njeri i kishte para borxh gruas së tij. Gruaja i kërkoi djalit të saj që të shkojë dhe t’ia merr parat nga i ati i cili refuzonte që t’ia jepte ato. Kështu ai shkoi dhe i pyeti dijetarët në Kurtubeh. Disa prej tyre i thanë se ai duhet t’i bindet nënës së tij. Si rezultat, ai e paditi babanë e tij dhe e dërgoi atë tek gjyqtarët dhe dijetarët.

Imam Malik ka thënë në librin e Muhamed esh-Shejbanit: “Nëse njeriu dëshiron të kryejë haxhin dhe prindërit nuk pajtohen me të, nuk i lejohet atij që ta kryejë haxhin pa lejen e tyre. Përjashtimi i vetëm është nëse bëhet fjalë për haxhin e detyrueshëm, në këtë rast ai duhet ta kryejë haxhin e të mos i pyes ata.”

Kjo është një fjalë e qartë nga Imam Maliku se është e detyrueshme të bindurit ndaj prindërve kur është fjala për të bërë veprime vullnetare. Imam Maliku në “el-Mexhmu’ah”, në lidhje me personin i cili dëshiron të bëjë haxhin kundër dëshirës së prindërve të tij, thotë: “Ai nuk duhet të nxitohet me ta në lidhje me haxhin e detyrueshëm. Ai duhet t’u kërkojë leje atyre për në një ose dy vite rresht.”

Ebu Abdullah bin Nexhi el-Basri el-Maliki në shpjegimin e tij në “Mukhtesar Ibn Abdil-Hakim” për atë që dëshiron të shkojë në luftë kundër dëshirës së prindërve të tij, ka thënë: “Ai duhet që t’i bindet atyre dhe të mos luftojë. Përjashtimi i vetëm është në qoftë se vendi do të sulmohej nga armiku ose nëse ai është betuar se do të luftojë. Atëherë kjo është e detyrueshme.”

Ai gjithashtu ka thënë: “Ai duhet të pret një vit ose dy për të përmbushur betimin e tij. Gjatë kohës ai duhet të përpiqet që t’i bind ata dhe pas kësaj edhe nëse ata nuk i japin atij leje, ai shkon. E njëjta gjë vlen edhe për haxhin vullnetar.”

Lidhur me Shafiitë, Ebu Hamid el-Gazali në librin “Ihja ‘Ulumid-Din” përmend: “Shumica e dijetarëve thonë se është obligim të bindurit ndaj prindërit në çështjet e paqarta, (se a janë haram apo hallall) ndryshe nga çështjet që janë të ndaluara plotësisht, si: nëse ata zemërohen kur ti nuk ha me ta, atëherë obligohesh që të hash me ta. Të shmangurit nga gjërat e paqarta është devotshmëri dhe të bësh të kënaqur prindërit është e detyrueshme.”

Ai gjithashtu ka thënë: “Nuk të lejohet të udhëtosh një udhëtim të lejuar ose të rekomanduar pa lejen e tyre.”

Ai gjithashtu ka thënë: “Është e rekomanduar për të kryer haxhin e detyrueshëm menjëherë sepse nuk është e lejueshme shtyrja e tij. Gjithashtu është e rekomanduar të udhëtohet për të kërkuar  dije. Përjashtimi i vetëm është nëse dijen të cilën e kërkon është dija e detyrueshme, si: dituria në lidhje me namazin dhe agjërimin (nëse nuk ka dikush në qytetin tuaj që mund ta mësojë atë). Dhe në rast, nëse personi i cili konvertohet në Islam në një vend ku nuk gjendet askush që mund t’ia mësojë atij rregullat e Islamit, atëherë është i detyruar të emigrojë dhe nuk duhet të qëndrojë aty për hir të prindërve të tij.”

El-Muhasibi ka thënë: “Lidhur me dijen që është e detyrueshme ta mësosh, nuk duhet t’u bindesh prindërve, deri sa ta mësosh atë.”

Një njeri i tha Muxhahidit: “Babai im më thërret kur është koha e namazit.”

Ai i tha: “Përgjigju atij.”

El-Evza’i u pyet në lidhje me personin i cili pengohet nga nëna e tij për namazin me xhemat dhe nga namazi i xhumasë, e ai iu përgjigj: “Në këtë çështje ai duhet t’i bindet Zotit të tij dhe ta kundërshtojë nënën.”

Buhariu ka transmetuar se Hasan el-Basriu ka thënë: “Nëse nëna ndalon djalin e saj për namazin e jacisë me xhemat nga frikë për të, në këtë rast ai nuk duhet që t’i bindet asaj”, ndërsa unë kam gjetur argumentet e tij për këtë. Ai tha: “Allahu Te’ala ka thënë:

وَلْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُواْ مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعَافًا خَافُواْ عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللّهَ وَلْيَقُولُواْ قَوْلاً سَدِيدًا

“Le të druajnë nëse ata lënë pas vetes fëmijë të mitur duke u brengosur për ta, le të kenë frikë Allahun dhe le të flasin drejt.” 4:9

Ai e bëri të qartë se ajo çfarë duhet myslimani t’ua ruajë trashëgimtarëve të tij është devotshmëria dhe drejtësia, e jo paratë, ngase Allahu nuk i urdhëroi njerëzit që t’ua ruajnë atyre parat.

Shejkhu tha: “Mendimi im është se ai nuk duhet t’u bindet atyre kur vjen puna për të lënë gjërat të cilat janë obligim, dijen e cila ka të bëjë me gjërat obligative dhe Sunnetin e rregullt, si: të falurit e namazit me xhemat në xhami, braktisja dy e rekateve para namazit të sabahut, vitrit e të ngjashme, në qoftë se ata duan që ai kurrë të mos i praktikojë ato.

Lidhur me veprat vullnetare, kuptohet shpejt nga deklaratat nga Kurani, Sunneti dhe thëniet e Selefëve se është e detyrueshme që t’iu bindesh atyre. Personit në këtë rast i lejohet ta braktisë veprën vullnetare. Nëse ata e thërrasin atë në fillim të kohës së namazit, ai duhet t’u përgjigjet atyre, edhe nëse ai atij i humb shpërblimi i faljes së namazit në fillim të kohës së tij.”